The Sheltering Sky

De film The Sheltering Sky van de Italiaanse meester Bernardo Bertolucci speelt zich af in de woestijnen van Noord Afrika.
Het verhaal draait om het echtpaar Port (John Malkovich) en Kit (Debra Winger), die zich voorgenomen hebben om vanuit Amerika een jaar rond te trekken in Noord-Afrika. Ze zullen de eerste weken worden vergezeld van hun vriend George Tunner. Al snel gaat het anders dan gepland, als de spanning in de relatie tussen Port en Kit toeneemt en Port z'n vertrouwen in George verliest. Port zorgt er daarom voor dat George naar een andere plek verhuist en denkt dat het zo allemaal goed komt...

De score voor deze film won de Golden Globe. Maar dat is een prijs voor een score zoals die in de film tot z'n recht komt (en terecht overigens). Het zegt dus niet zoveel over de beluisterbaarheid van de score als je deze los van de film beluistert, vooral niet wanneer je de film helemaal niet gezien hebt. En ik heb de film niet gezien. Daarom beoordeel ik de score (zoals ik altijd doe) op z'n merites, los van de film.

De score heeft een hoog gehalte aan ethnische muziek en het album valt gelijk met de deur in huis, door een track waarin Arabische tekst gereciteerd wordt. Dit soort reciteer-tracks staan meer op het album. Het is niet echt muziek en spreekt dan ook niet aan.

De ruime eerste helft van de score bevat de muziek die Ryuichi Sakamoto voor de film gecomponeerd heeft. Vanaf de tweede track klinkt de muziek van de score en die tweede track presenteert het thema van de film. En het moet gezegd: het is een erg fraai thema, gespeeld door vol orkest, met lyrische klanken in een mooie orkestratie. De muziek is harmonieus en sfeervol, vooral in de eerste helft van de track. Daarna neemt de harmonie toch wel af. Dit mooie thema komt in een behoorlijk aantal andere tracks nog terug.
In de meeste tracks is van harmonie echter weinig te merken. De muziek is vooral dreigend en unheimisch, zelfs als soms het thema er doorheen speelt. Die spanning creëert Sakamoto vooral door ijle violen, door atonalen of door korte stiltes te laten vallen. Ook dissonante tegenmelodieën dragen bij aan een ongemakkelijk gevoel bij de muziek. In 'Market' ontstaat die spanning vooral door het staccato spel van de strijkers, gecombineert met percussie.
Ook dramatische muziek ontbreekt niet. 'Dying' is vooral een track die dat tragische element in de muziek verklankt, met steeds het thema op de achtergrond. De strijkers spelen lagere tonen en de cello geeft er een wat melancholieke sfeer aan. Toch is dit een van de fraaiere tracks, samen met het eveneens dramatisch getinte 'Grand Hotel'.

'Loneliness' is een solo pianotrack, waarvan de muziek met een lichte jazzy melodie, vooral bijdraagt aan een gevoel van verlatenheid, wat de titel van de track treffend doet passen bij de muziek. De laatste score track van Sakamoto laat het titelthema eveneens horen in een solo piano uitvoering. Ook hier kleurt Sakamoto de muziek niet met warme pianoklanken. Ook hier voert klaaglijke muziek de boventoon, ondanks de aanwezigheid van het mooie thema gedurende de track. Dat thema versterkt hier alleen maar de wat tragische klanken.

Met de pianoklanken van track 13 eindigt de muziek van Sakamoto op dit album.
Op de volgende track zingt Charles Trenet een Franse chanson, die als tamelijk vreemde eend in deze bijt aanwezig is. Toch is het ook nu nog een heel aardige, wat jazzy song, die op het album wel erg gedateerd klinkt. Een andere bekende is Lionel Hampton, die de instrumentale jazzy track 'Midnight Sun' speelt.

Daarna begint de echt ethnische muziek, met vooral een Arabische kleuring.
'Fever Ride' is een track met een Arabische sfeer en een irritant, zich steeds herhalend motiefje. Richard Horowitz componeerde de muziek om, als aanvulling op de score van Sakamoto, een meer Afrikaanse sfeer te tekenen. Maar die sfeer spreekt gemiddelde westerlingen niet zo aan.
'Chant avec Cithare' bevat vooral een schorre stem die Arabische klanken voortbrengt. In 'Marnia's Tent' spelen vooral een djembé en een beweeglijke Afrikaanse fluit een onduidelijke melodie.
'Goulou Limma' is een hippe track op z'n Arabisch. Vlot en zeker prima te beluisteren, al duurt de track wel erg lang.
'Happy bus ride' is een wat trage track met typerende oosterse instrumenten en zang. Ook 'Night Train' is een oosters getinte track waarbij Horowitz de panfluit inzet om de treinsfeer te versterken. Ook de cadans speelt daarin mee. Een jankende oosterse stem er doorheen maakt de sfeer compleet, maar de muziek is meer bedoeld om sfeer te maken dan om muzikaal iets te vertellen.

Vanaf track 14 is de Arabische kleuring van de score nadrukkelijk aanwezig. Dat maakt de beluisterbaarheid er zeker niet beter op, vooral ook vanwege het traditionele karakter van die tracks. Ook een behoorlijk aantal tracks van Sakamoto liggen niet erg prettig in het gehoor. Toch zijn er zeker een aantal tracks die best wel aanspreken, maar het zijn er te weinig, om een behoorlijke waardering voor deze score te kunnen geven: 53 uit 100.